App-chain Rollups: Cách dự án tạo blockchain riêng chỉ trong vài phút

1. Đội ngũ sáng lập / công ty đứng sau:

App-chain Rollups là một mô hình kiến trúc trong hệ sinh thái blockchain, không phải là một dự án hay công ty cụ thể. Tuy nhiên, nhiều dự án và công ty đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển và triển khai cơ sở hạ tầng cho App-chain Rollups. Các dự án tiên phong bao gồm các giải pháp Rollup-as-a-Service (RaaS) như Caldera, Conduit, Astria, Lumoz, Dymension, AltLayer, cũng như các framework cho phép tạo app-chain rollup như OP Stack (Optimism), Arbitrum Orbit (Arbitrum), Polygon CDK, Cosmos SDK kết hợp với Celestia/Avail. Các đội ngũ phát triển chính đứng sau các giải pháp RaaS và framework này là những người tiên phong trong lĩnh vực này.

2. Blockchain sử dụng / mô hình kiến trúc:

App-chain Rollups sử dụng mô hình kiến trúc blockchain mô-đun. Chúng là các blockchain chuyên biệt cho ứng dụng (application-specific blockchains) được xây dựng trên công nghệ Rollup. Mô hình này tách biệt các chức năng cốt lõi của blockchain thành các lớp khác nhau:

• Lớp thực thi (Execution Layer): Là bản thân App-chain Rollup, nơi các giao dịch của ứng dụng được thực thi và xử lý.
• Lớp giải quyết (Settlement Layer): Thường là một blockchain layer 1 như Ethereum hoặc một lớp giải quyết chuyên biệt, nơi các bằng chứng (proofs) về trạng thái của rollup được đăng tải và xác minh, đảm bảo tính đúng đắn của các giao dịch.
• Lớp sẵn có dữ liệu (Data Availability Layer): Cung cấp một nơi để dữ liệu giao dịch thô của rollup được công bố và lưu trữ, cho phép bất kỳ ai xác minh lại trạng thái của rollup. Các dự án như Celestia, Avail, EigenDA đang phát triển các giải pháp lớp sẵn có dữ liệu chuyên biệt.
• Lớp đồng thuận (Consensus Layer): Được cung cấp bởi lớp giải quyết (ví dụ: Ethereum) hoặc một lớp đồng thuận chuyên biệt, đảm bảo sự thống nhất về thứ tự giao dịch và tính bảo mật.

Mô hình này cho phép mỗi ứng dụng có blockchain riêng, tối ưu hóa cho nhu cầu cụ thể của nó, đồng thời kế thừa tính bảo mật từ blockchain cơ sở (settlement layer) và tính hiệu quả từ lớp sẵn có dữ liệu.

3. Lộ trình phát triển (Roadmap) & Đối tác:

Là một mô hình kiến trúc, không có một lộ trình phát triển chung duy nhất cho App-chain Rollups. Thay vào đó, lộ trình phát triển được định hình bởi sự tiến bộ của các công nghệ và dự án cụ thể trong không gian blockchain mô-đun:

• Phát triển các framework Rollup-as-a-Service (RaaS): Các nhà cung cấp RaaS liên tục cải thiện công cụ và dịch vụ của họ để đơn giản hóa việc triển khai app-chain rollups, giảm thiểu chi phí và thời gian.
• Nâng cấp các stack rollup: Các stack như OP Stack, Arbitrum Orbit, Polygon CDK tiếp tục phát triển các tính năng mới, khả năng tùy biến và mở rộng để hỗ trợ nhiều loại app-chain hơn.
• Cải thiện lớp sẵn có dữ liệu: Các dự án như Celestia, Avail, EigenDA đang ở các giai đoạn phát triển khác nhau để cung cấp các giải pháp DA hiệu quả và an toàn hơn, là yếu tố then chốt cho sự mở rộng của app-chain rollups.
• Tích hợp và tương tác liên chuỗi: Các dự án đang làm việc để cải thiện khả năng tương tác giữa các app-chain rollups và các blockchain khác.

Đối tác: Hệ sinh thái App-chain Rollups bao gồm nhiều đối tác:

• Các giao thức Layer 1 (ví dụ: Ethereum, Cosmos, Near) đóng vai trò là lớp giải quyết hoặc lớp bảo mật.
• Các dự án Data Availability (ví dụ: Celestia, Avail, EigenDA) cung cấp dịch vụ sẵn có dữ liệu.
• Các nhà cung cấp Rollup-as-a-Service (ví dụ: Caldera, Conduit, Astria, Dymension) hỗ trợ triển khai.
• Các dự án DeFi, GameFi, và Web3 khác đang tìm cách xây dựng app-chain rollups của riêng họ.
• Các công ty kiểm toán bảo mật và các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng Web3.

4. Số liệu minh chứng:

Vì App-chain Rollups là một khái niệm, không có số liệu chung duy nhất. Tuy nhiên, sự phát triển của các công nghệ liên quan và các dự án triển khai cho thấy xu hướng này:

• Sự tăng trưởng của các bản tổng hợp (rollups): Tổng giá trị bị khóa (TVL) và số lượng giao dịch trên các bản tổng hợp L2 nói chung đã tăng đáng kể, cho thấy sự chấp nhận rộng rãi của công nghệ rollup.
• Đầu tư vào các công ty RaaS: Các công ty cung cấp dịch vụ Rollup-as-a-Service đã thu hút được nguồn vốn đáng kể từ các nhà đầu tư mạo hiểm, phản ánh niềm tin vào nhu cầu về app-chain rollups.
• Số lượng dự án sử dụng các stack rollup: Nhiều dự án đang lựa chọn xây dựng trên các framework như OP Stack, Arbitrum Orbit để tạo ra các app-chain rollup tùy chỉnh, đặc biệt trong không gian game và DeFi.
• Phí giao dịch thấp hơn: Các app-chain rollup thường có khả năng xử lý giao dịch cao hơn và chi phí thấp hơn đáng kể so với các blockchain Layer 1 truyền thống, thu hút các ứng dụng cần thông lượng cao.
• Sự phát triển của hệ sinh thái modular blockchain: Nhiều dự án lớn đang chuyển hướng sang kiến trúc mô-đun, với app-chain rollups là một phần cốt lõi của tầm nhìn đó.

5. Đánh giá cộng đồng & chuyên gia:

Cộng đồng và chuyên gia đánh giá App-chain Rollups là một xu hướng quan trọng và là tương lai của việc mở rộng quy mô blockchain:

• Tích cực:
  • Giải pháp mở rộng hiệu quả: Chúng được xem là giải pháp khả thi nhất để mở rộng quy mô blockchain, cho phép hàng ngàn ứng dụng chuyên biệt hoạt động độc lập mà không làm tắc nghẽn blockchain cơ sở.
  • Linh hoạt và tùy chỉnh: Các nhà phát triển có thể tùy chỉnh môi trường thực thi, mô hình phí, cơ chế đồng thuận và thậm chí cả ngôn ngữ lập trình cho phù hợp với nhu cầu ứng dụng cụ thể.
  • Bảo mật kế thừa: App-chain Rollups kế thừa tính bảo mật mạnh mẽ từ blockchain cơ sở (ví dụ: Ethereum), mang lại sự tin cậy cao hơn so với các sidechain hoặc blockchain độc lập.
  • Kinh tế ứng dụng riêng: Cho phép ứng dụng có mô hình tokenomics và cơ chế phí riêng, tạo ra một hệ sinh thái kinh tế bền vững hơn.
• Tiêu cực/Thách thức:
  • Sự phức tạp gia tăng: Triển khai và quản lý một app-chain rollup có thể phức tạp hơn so với việc triển khai một ứng dụng trên một L1 hoặc L2 hiện có.
  • Thanh khoản phân mảnh: Sự gia tăng số lượng app-chain có thể dẫn đến sự phân mảnh thanh khoản và trải nghiệm người dùng không đồng nhất.
  • Chi phí ban đầu: Chi phí để khởi chạy và duy trì một app-chain rollup có thể vẫn là một rào cản đối với các dự án nhỏ.
  • Thách thức về khả năng tương tác: Mặc dù có nhiều nỗ lực, việc đảm bảo khả năng tương tác liền mạch giữa hàng trăm app-chain vẫn là một thách thức lớn.

6. Tokenomics (nếu có token):

Bản thân khái niệm App-chain Rollups không có tokenomics. Tuy nhiên, mỗi app-chain rollup riêng lẻ thường sẽ có mô hình tokenomics riêng để phục vụ ứng dụng của nó. Các khía cạnh tokenomics có thể bao gồm:

• Tiện ích: Token có thể được sử dụng để thanh toán phí giao dịch trên app-chain, truy cập các tính năng đặc biệt của ứng dụng, hoặc làm tài sản thế chấp.
• Quản trị: Chủ sở hữu token có thể có quyền bỏ phiếu về các nâng cấp giao thức, thông số hoạt động, hoặc phân bổ quỹ cộng đồng của app-chain đó.
• Staking/Bảo mật: Token có thể được stake bởi người vận hành node (sequencers, provers) hoặc người xác thực để đảm bảo tính bảo mật và hoạt động của app-chain, thường đi kèm với phần thưởng.
• Khuyến khích: Token có thể được phân phối để khuyến khích người dùng tham gia vào hệ sinh thái của app-chain hoặc để thưởng cho các nhà phát triển xây dựng trên đó.

Các dự án cung cấp cơ sở hạ tầng cho App-chain Rollups (ví dụ: các nhà cung cấp RaaS, dự án DA như Celestia) cũng có thể có token riêng với tiện ích liên quan đến việc sử dụng hoặc bảo mật mạng lưới của họ.

7. Điểm mạnh & Điểm yếu

• Điểm mạnh:
  • Khả năng mở rộng cao: Cho phép xử lý một lượng lớn giao dịch chuyên biệt cho một ứng dụng mà không làm quá tải mạng lưới chính.
  • Tùy biến linh hoạt: Nhà phát triển có thể tùy chỉnh toàn bộ stack kỹ thuật (VM, phí, cơ chế đồng thuận) để tối ưu hóa cho ứng dụng của họ.
  • Hiệu suất chuyên biệt: Cung cấp môi trường thực thi được tối ưu hóa cho nhu cầu riêng của một ứng dụng, dẫn đến trải nghiệm người dùng tốt hơn (phí thấp, tốc độ nhanh).
  • Bảo mật kế thừa: Kế thừa tính bảo mật từ blockchain cơ sở (ví dụ: Ethereum), mang lại độ tin cậy cao mà không cần xây dựng một bộ xác thực độc lập.
  • Chủ quyền ứng dụng: Cung cấp cho ứng dụng quyền kiểm soát hoàn toàn đối với mạng lưới của mình, bao gồm quản trị, mô hình phí và nâng cấp.
  • Giảm chi phí giao dịch: Nhờ khả năng tổng hợp giao dịch và sử dụng lớp sẵn có dữ liệu hiệu quả hơn.
• Điểm yếu:
  • Độ phức tạp cao: Việc thiết kế, triển khai và bảo trì một app-chain rollup đòi hỏi chuyên môn kỹ thuật cao hơn.
  • Chi phí khởi tạo và vận hành: Mặc dù chi phí giao dịch có thể thấp, nhưng chi phí ban đầu để triển khai và duy trì một app-chain riêng có thể đáng kể.
  • Rủi ro phân mảnh thanh khoản: Sự gia tăng các app-chain riêng biệt có thể làm phân mảnh thanh khoản và các tài sản trong hệ sinh thái blockchain.
  • Thách thức về khả năng tương tác: Việc chuyển giao tài sản và dữ liệu giữa các app-chain khác nhau có thể phức tạp và đòi hỏi các cầu nối an toàn.
  • Cần đội ngũ chuyên dụng: Vận hành một app-chain yêu cầu một đội ngũ chuyên dụng để quản lý các sequencers, provers và cơ sở hạ tầng liên quan.
  • Rủi ro bị tấn công kinh tế: Nếu một app-chain có giá trị thị trường nhỏ, nó có thể dễ bị tấn công kinh tế hơn nếu không có cơ chế bảo mật bổ sung.

App-chain Rollups: Cách dự án tạo blockchain riêng chỉ trong vài phút đang dần trở thành một trong những từ khóa nóng nhất trong không gian Web3. Không còn là câu chuyện viển vông, việc sở hữu một blockchain riêng giờ đây đã trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn bao giờ hết, mở ra một kỷ nguyên mới cho các ứng dụng phi tập trung (dApps) muốn thoát khỏi những hạn chế của các blockchain dùng chung.

Khái niệm và sự trỗi dậy của App-chain

App-chain là gì?

App-chain, hay blockchain dành riêng cho ứng dụng, là một blockchain được xây dựng và tối ưu hóa để phục vụ cho một ứng dụng hoặc một hệ sinh thái cụ thể. Thay vì phải cạnh tranh tài nguyên như băng thông, không gian khối với hàng ngàn ứng dụng khác trên một blockchain lớp 1 như Ethereum, các dự án có thể vận hành trên một môi trường độc lập, cho phép họ toàn quyền tùy chỉnh các thông số kỹ thuật.

Tại sao App-chain trở thành xu hướng?

Sự bùng nổ của các dApp đã làm lộ rõ những điểm yếu của các blockchain nguyên khối (monolithic), điển hình là tình trạng nghẽn mạng và phí gas cao ngất ngưởng. App-chain ra đời như một giải pháp để giải quyết vấn đề này. Nó cho phép các dự án tự chủ về mặt kỹ thuật, tối ưu hóa hiệu suất, giảm chi phí giao dịch và tạo ra một mô hình kinh tế token độc lập, phù hợp với nhu vực và mục tiêu của riêng mình.

Cơ chế hoạt động của App-chain Rollups

Vai trò của công nghệ Rollups

Rollups là một giải pháp mở rộng quy mô lớp 2, hoạt động bằng cách thực thi các giao dịch bên ngoài chuỗi chính (off-chain) nhưng vẫn đăng dữ liệu giao dịch lên chuỗi chính (on-chain). Điều này giúp kế thừa tính bảo mật từ lớp 1 trong khi vẫn đạt được thông lượng giao dịch cao và chi phí thấp. Khi kết hợp với App-chain, công nghệ Rollups cho phép tạo ra các blockchain riêng biệt nhưng vẫn được neo vào một lớp bảo mật chung, thường là Ethereum.

Các thành phần cốt lõi

Một hệ thống App-chain Rollups cơ bản bao gồm ba thành phần chính. Sequencer (Bộ sắp xếp) có nhiệm vụ thu thập, sắp xếp và gộp các giao dịch thành một lô duy nhất để gửi lên chuỗi chính. Prover (Người chứng minh) tạo ra bằng chứng mật mã để xác thực rằng các giao dịch trong lô đã được xử lý một cách chính xác. Cuối cùng, Verifier (Người xác minh), thường là một hợp đồng thông minh trên lớp 1, sẽ kiểm tra bằng chứng này để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu.

Những lợi ích vượt trội mà App-chain Rollups mang lại

Chủ quyền và khả năng tùy biến cao

Với App-chain, các nhà phát triển có toàn quyền kiểm soát môi trường của mình. Họ có thể tùy chỉnh mọi thứ, từ máy ảo (EVM, WASM), cơ chế đồng thuận, đến cấu trúc phí giao dịch. Điều này cho phép họ tạo ra một blockchain được tối ưu hóa hoàn hảo cho nhu cầu cụ thể của ứng dụng, thay vì phải tuân theo các quy tắc chung của một mạng lưới lớn hơn.

Tốc độ giao dịch nhanh và chi phí thấp

Bằng cách xử lý giao dịch trên một chuỗi riêng biệt, App-chain Rollups loại bỏ hoàn toàn vấn đề nghẽn mạng. Các giao dịch được xác nhận gần như ngay lập tức với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ so với việc thực hiện trực tiếp trên lớp 1. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các ứng dụng yêu cầu thông lượng cao như gamefi, socialfi hay các sàn giao dịch phái sinh.

Nâng cao trải nghiệm người dùng

Một blockchain riêng cho phép dự án kiểm soát phí gas, thậm chí có thể tài trợ phí cho người dùng hoặc sử dụng token gốc của ứng dụng để trả phí. Điều này tạo ra một trải nghiệm liền mạch và thân thiện hơn, loại bỏ một trong những rào cản lớn nhất đối với người dùng mới trong không gian Web3.

Hệ sinh thái và các nền tảng hỗ trợ

Sự phát triển của Rollups-as-a-Service (RaaS)

Để đơn giản hóa quá trình tạo App-chain, một loạt các dự án Rollups-as-a-Service (RaaS) đã ra đời. Các nền tảng như Optimism (OP Stack), Arbitrum Orbit, Polygon CDK hay Celestia cung cấp các bộ công cụ và cơ sở hạ tầng gần như hoàn chỉnh, cho phép các đội ngũ phát triển triển khai blockchain riêng của họ chỉ trong vài phút mà không cần có kiến thức sâu về cơ sở hạ tầng blockchain.

Việc theo dõi sự phát triển của các hệ sinh thái App-chain này đòi hỏi một cái nhìn sâu sắc vào dữ liệu. Đây là lúc các nền tảng phân tích chuyên sâu như Web3Lead phát huy giá trị. Web3Lead không chỉ là một công cụ theo dõi thông thường, mà là một cổng thông tin toàn diện, cung cấp các insight đắt giá về thị trường và hành vi người dùng trong không gian Web3. Nền tảng này tổng hợp và phân tích dữ liệu on-chain phức tạp, giúp bạn hiểu rõ xu hướng tăng trưởng của các dự án, xác định các mô hình tương tác của người dùng và đánh giá tiềm năng thực sự của một hệ sinh thái App-chain. Đối với các nhà phát triển, nhà đầu tư hay nhà nghiên cứu, việc truy cập vào Web3Lead sẽ giúp nắm bắt bức tranh toàn cảnh, từ đó đưa ra quyết định đầu tư hoặc phát triển sản phẩm một cách chiến lược và hiệu quả hơn.

Ví dụ về các dự án thành công

Nhiều dự án hàng đầu đã chuyển sang mô hình App-chain Rollups. Ví dụ, sàn giao dịch dYdX đã xây dựng chuỗi riêng trên hệ sinh thái Cosmos để đạt được hiệu suất cao. Hay như Base, một Layer 2 được Coinbase phát triển dựa trên OP Stack, đã thu hút một lượng lớn người dùng và nhà phát triển nhờ vào chi phí thấp và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ Coinbase.

Tương lai và những thách thức phía trước

Tiềm năng mở rộng của Web3

App-chain Rollups được xem là một trong những mảnh ghép quan trọng cho tương lai của Web3. Khi mỗi ứng dụng có thể hoạt động trên một môi trường tối ưu, toàn bộ không gian sẽ trở nên hiệu quả và có khả năng mở rộng hơn. Điều này sẽ thúc đẩy sự ra đời của các ứng dụng phức tạp và sáng tạo hơn, thu hút hàng tỷ người dùng tiếp theo đến với thế giới phi tập trung.

Những rào cản cần vượt qua

Mặc dù tiềm năng là rất lớn, mô hình App-chain cũng đối mặt với một số thách thức. Vấn đề phân mảnh thanh khoản là một trong những lo ngại lớn nhất, khi mỗi chuỗi có một hệ sinh thái riêng biệt. Ngoài ra, việc vận hành và đảm bảo an ninh cho một chuỗi riêng cũng đòi hỏi nguồn lực và chuyên môn kỹ thuật nhất định.

Mô hình App-chain Rollups đang định hình lại cách chúng ta xây dựng và tương tác với các ứng dụng phi tập trung. Nó mang lại sự tự do, hiệu suất và khả năng tùy biến chưa từng có, hứa hẹn một tương lai nơi các ứng dụng Web3 có thể phát triển mạnh mẽ mà không bị giới hạn bởi cơ sở hạ tầng. Mặc dù vẫn còn những thách thức về tính phức tạp và phân mảnh, đây vẫn là một trong những hướng đi hứa hẹn nhất để xây dựng một tương lai Web3 phi tập trung và mở rộng hơn.