Wallet-based Social: Mạng xã hội dựa trên ví Web3

1. Đội ngũ sáng lập / công ty đứng sau:

Các dự án hàng đầu trong không gian này bao gồm Lens Protocol được phát triển bởi Aave Companies, Farcaster bởi Merkle Manufactory do Dan Romero và Varun Srinivasan đồng sáng lập, DeSo bởi Nader Al-Naji, và CyberConnect bởi đội ngũ bao gồm Wilson Wei, Ryan Li, Zhimao Liu, Felix Xu.

2. Blockchain sử dụng / mô hình kiến trúc:

Lens Protocol xây dựng trên Polygon PoS chain. Farcaster chủ yếu sử dụng OP Mainnet (Optimism) và neo dữ liệu chính trên Ethereum. DeSo là một blockchain Layer-1 riêng. CyberConnect hỗ trợ nhiều EVM chains như Ethereum, Polygon, BNB Chain, Optimism, Arbitrum. Mô hình kiến trúc chung sử dụng ví tiền điện tử làm danh tính, lưu trữ dữ liệu xã hội trên blockchain hoặc giải pháp phi tập trung và cho phép khả năng tương tác giữa các ứng dụng.

3. Lộ trình phát triển (Roadmap) & Đối tác:

Các dự án này tập trung vào mở rộng người dùng, cải thiện UX, tăng khả năng mở rộng và thêm các tính năng xã hội phức tạp. Lens Protocol hướng tới tiêu chuẩn đồ thị xã hội Web3 với hiệu suất và tích hợp mở rộng. Farcaster tập trung vào giao thức mở cho các nhà phát triển client. CyberConnect đã ra mắt v3, tập trung vào mô hình Link3. Đối tác bao gồm các nền tảng ví như Metamask, giao thức lưu trữ phi tập trung như IPFS, Arweave, các giao thức NFT, dApp DeFi và dự án metaverse. Lens Protocol có hệ sinh thái với hơn 200 dApps.

4. Số liệu minh chứng:

Lens Protocol có hơn 120.000 hồ sơ và hàng triệu tương tác, với hơn 200 ứng dụng. Farcaster có hơn 20.000 người dùng hoạt động hàng ngày và hơn 300.000 ví đã tạo. CyberConnect có hơn 1,2 triệu hồ sơ, khoảng 26 triệu kết nối và hơn 800.000 người dùng hoạt động hàng tháng. DeSo có hơn 2 triệu tài khoản độc nhất.

5. Đánh giá cộng đồng & chuyên gia:

Điểm tích cực là quyền sở hữu dữ liệu, chống kiểm duyệt, khả năng tương tác, cơ hội kiếm tiền trực tiếp cho người sáng tạo, và tính minh bạch. Điểm tiêu cực bao gồm trải nghiệm người dùng phức tạp, thách thức về khả năng mở rộng, khó khăn trong việc áp dụng đại trà, vấn đề kiểm duyệt nội dung trong môi trường phi tập trung, và chi phí giao dịch.

6. Tokenomics (nếu có token):

CyberConnect có token CYBER dùng cho quản trị, thanh toán phí gas cho CyberGraph, và có thể staking. Tổng cung là 100.000.000 CYBER. DeSo có token DESO là token gốc của blockchain DeSo, dùng để thanh toán phí giao dịch, staking, và mua các social token hoặc NFT. Lens Protocol và Farcaster hiện chưa có token quản trị công khai, nhưng Farcaster đã nêu rõ sẽ có token trong tương lai.

7. Điểm mạnh & Điểm yếu:

Điểm mạnh là sở hữu dữ liệu và danh tính, chống kiểm duyệt, khả năng kết hợp giữa các ứng dụng, minh bạch, cơ hội kiếm tiền mới và cộng đồng được sở hữu. Điểm yếu bao gồm trải nghiệm người dùng phức tạp, thách thức về khả năng mở rộng, khó khăn trong việc áp dụng đại trà, vấn đề kiểm duyệt nội dung, môi trường pháp lý chưa rõ ràng và chi phí vận hành cho một số giao thức.

Wallet-based Social: Mạng xã hội dựa trên ví Web3 đang định hình một chương mới cho cách chúng ta kết nối và tương tác trong thế giới kỹ thuật số. Không còn là những tài khoản đăng ký bằng email hay số điện thoại, mô hình Wallet-based Social Network sử dụng chính chiếc ví điện tử phi tập trung làm chìa khóa định danh, mở ra một kỷ nguyên nơi người dùng thực sự sở hữu danh tính và dữ liệu của mình.

Định nghĩa mạng xã hội dựa trên ví

Wallet-based Social, hay mạng xã hội dựa trên ví, là một mô hình mạng xã hội được xây dựng trên nền tảng công nghệ blockchain. Trong đó, danh tính của mỗi người dùng không phải là một hồ sơ được lưu trữ trên máy chủ của công ty, mà chính là địa chỉ ví điện tử của họ. Mọi tương tác, từ việc đăng bài, bình luận, kết bạn cho đến việc sở hữu các vật phẩm số, đều được liên kết trực tiếp với chiếc ví này. Điều này tạo ra một “đồ thị xã hội” (social graph) minh bạch, phi tập trung và thuộc quyền sở hữu của người dùng.

Sự khác biệt căn bản với mạng xã hội Web2

Điểm khác biệt lớn nhất nằm ở quyền kiểm soát dữ liệu. Trên các nền tảng Web2 như Facebook hay X (Twitter), mọi thông tin cá nhân, mối quan hệ và nội dung bạn tạo ra đều thuộc về công ty. Họ có thể khai thác dữ liệu đó cho mục đích quảng cáo, hoặc thậm chí xóa tài khoản của bạn mà không cần lý do chính đáng. Ngược lại, với Wallet-based Social, bạn là người duy nhất nắm giữ khóa riêng tư (private key) của ví, đồng nghĩa với việc bạn có toàn quyền kiểm soát danh tính và dữ liệu xã hội của mình.

Cơ chế hoạt động và những ưu điểm cốt lõi

Trái tim của mạng xã hội Web3 chính là chiếc ví điện tử, nó không chỉ đơn thuần là công cụ lưu trữ tài sản số mà còn là tấm hộ chiếu cho mọi hoạt động trong không gian phi tập trung.

Ví điện tử là chìa khóa cho danh tính số

Thay vì phải nhớ hàng tá mật khẩu cho mỗi dịch vụ, người dùng chỉ cần kết nối ví của mình để đăng nhập vào các ứng dụng xã hội phi tập trung (dApps). Lịch sử giao dịch, các NFT bạn sở hữu, các token bạn nắm giữ, tất cả đều góp phần xây dựng nên một danh tính số độc nhất và không thể giả mạo. Hồ sơ của bạn trở nên sống động và đáng tin cậy hơn dựa trên những hoạt động thực tế trên chuỗi khối.

Quyền sở hữu dữ liệu và tính phi tập trung

Dữ liệu xã hội của bạn, bao gồm các bài đăng, danh sách bạn bè, và các tương tác khác, được lưu trữ trên các hệ thống phi tập trung như IPFS hoặc trực tiếp trên blockchain. Điều này đảm bảo rằng không một thực thể trung gian nào có thể đơn phương thay đổi hay xóa bỏ dữ liệu của bạn. Bạn có thể mang “đồ thị xã hội” của mình đi bất cứ đâu, sử dụng trên bất kỳ ứng dụng nào hỗ trợ cùng một giao thức, phá vỡ thế độc quyền của các ông lớn công nghệ.

Khám phá các dự án tiên phong

Làn sóng Wallet-based Social đã và đang chứng kiến sự ra đời của nhiều dự án đột phá, mỗi dự án mang một cách tiếp cận riêng để xây dựng tương lai của mạng xã hội.

Farcaster và giao thức mở

Farcaster là một giao thức mạng xã hội phi tập trung đủ linh hoạt để cho phép các nhà phát triển xây dựng nhiều ứng dụng khách khác nhau trên cùng một nền tảng. Nổi bật nhất là Warpcast, một ứng dụng có giao diện tương tự Twitter, cho phép người dùng đăng các bài viết ngắn gọi là “casts”. Farcaster nhấn mạnh vào việc chống kiểm duyệt và tạo ra một không gian tự do cho các cuộc thảo luận.

Lens Protocol và đồ thị xã hội có thể tổng hợp

Được phát triển bởi đội ngũ đứng sau Aave, Lens Protocol tập trung vào việc tạo ra một đồ thị xã hội mở và có thể tổng hợp. Khi bạn tạo hồ sơ trên Lens, bạn sẽ nhận được một NFT định danh. Mọi hoạt động như theo dõi người khác hay tạo bài đăng cũng được biểu diễn dưới dạng NFT. Điều này cho phép các nhà phát triển dễ dàng xây dựng các ứng dụng mới tận dụng dữ liệu xã hội sẵn có mà không cần phải xây dựng cộng đồng từ đầu.

Việc theo dõi sự phát triển của các nền tảng như Farcaster hay Lens Protocol và cách người dùng thực sự tương tác với chúng là một thách thức không nhỏ trong một thị trường biến động. Đây là lúc các công cụ phân tích chuyên sâu phát huy vai trò. Đơn cử như **Web3Lead**, một nền tảng cung cấp những insight đắt giá về thị trường và hành vi người dùng trong không gian Web3. Bằng cách tổng hợp dữ liệu on-chain và phân tích các xu hướng tăng trưởng của dự án, Web3Lead giúp các nhà phát triển, nhà đầu tư và cả người dùng thông thường có được cái nhìn toàn cảnh, từ đó đưa ra quyết định sáng suốt hơn về việc nên tham gia hay xây dựng trên hệ sinh thái nào. Việc truy cập các phân tích chi tiết như vậy có thể là chìa khóa để nắm bắt cơ hội trong làn sóng mạng xã hội mới này.

Những thách thức và rào cản phía trước

Mặc dù sở hữu nhiều tiềm năng, mô hình mạng xã hội dựa trên ví vẫn còn đối mặt với không ít khó khăn trong việc tiếp cận người dùng đại chúng.

Trải nghiệm người dùng còn phức tạp

Đối với những người chưa quen với thế giới crypto, việc thiết lập ví, quản lý cụm từ hạt giống (seed phrase), và trả phí gas cho mỗi giao dịch là một rào cản lớn. Để có thể cạnh tranh với sự tiện lợi của các ứng dụng Web2, các dự án Wallet-based Social cần phải đơn giản hóa tối đa trải nghiệm người dùng, có thể thông qua các giải pháp như trừu tượng hóa tài khoản (account abstraction).

Vấn đề về khả năng mở rộng và chi phí

Việc lưu trữ mọi tương tác xã hội trên blockchain có thể trở nên tốn kém và chậm chạp, đặc biệt là trên các mạng lưới như Ethereum. Các giải pháp Layer 2 và các blockchain có chi phí thấp hơn đang được xem là hướng đi để giải quyết vấn đề này, nhưng việc đảm bảo tính phi tập trung và bảo mật vẫn là một bài toán khó.

Tương lai của Wallet-based Social Network

Sự trỗi dậy của mạng xã hội dựa trên ví không chỉ là một xu hướng công nghệ mà còn là một cuộc cách mạng về văn hóa số, hứa hẹn thay đổi sâu sắc cách chúng ta tương tác và kiếm tiền trực tuyến.

Tái định hình nền kinh tế sáng tạo

Với Wallet-based Social, người sáng tạo nội dung có thể trực tiếp kết nối với người hâm mộ và kiếm tiền từ tác phẩm của mình thông qua các cơ chế như bán NFT, nhận tiền boa (tip) bằng tiền điện tử, hoặc thiết lập các nội dung độc quyền có thu phí. Dòng tiền sẽ chảy trực tiếp từ người ủng hộ đến người sáng tạo mà không cần thông qua các bên trung gian thu phí hoa hồng cao.

Hướng tới một môi trường kỹ thuật số minh bạch hơn

Bằng cách đặt quyền lực vào tay người dùng và vận hành trên các hệ thống mở, minh bạch, mạng xã hội Web3 có tiềm năng tạo ra một không gian trực tuyến công bằng hơn. Các thuật toán đề xuất nội dung có thể được công khai, và các quyết định kiểm duyệt có thể được thực hiện bởi cộng đồng thay vì một hội đồng quản trị bí mật.

Hành trình để mạng xã hội dựa trên ví trở thành tiêu chuẩn mới vẫn còn nhiều chông gai, từ việc đơn giản hóa trải nghiệm cho người dùng phổ thông đến việc giải quyết các bài toán kỹ thuật phức tạp. Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng nó đang mở ra một chương mới đầy hứa hẹn cho quyền tự do kỹ thuật số, nơi mỗi cá nhân thực sự làm chủ danh tính và dữ liệu của mình, tạo nên một không gian mạng công bằng và minh bạch hơn cho tất cả mọi người.