SocialFi Web3 và cơn bùng nổ hành vi người dùng: Mô hình kinh tế mới của mạng xã hội phi tập trung

1. Đội ngũ sáng lập / công ty đứng sau: Không có một đội ngũ sáng lập duy nhất cho toàn bộ xu hướng SocialFi Web3. Đây là một khái niệm tổng quát bao gồm nhiều dự án và giao thức khác nhau. Các dự án nổi bật như Lens Protocol được phát triển bởi Aave Companies, Farcaster được hỗ trợ bởi a16z crypto và Paradigm, DeSo blockchain được xây dựng bởi Breakout Labs.

2. Blockchain sử dụng / mô hình kiến trúc: Các blockchain phổ biến được sử dụng bao gồm Ethereum (thường thông qua các Layer 2 như Optimism, Base), Polygon, Solana, Avalanche, BNB Chain và các blockchain chuyên biệt như DeSo. Mô hình kiến trúc tập trung vào đồ thị xã hội phi tập trung (decentralized social graph), quyền sở hữu danh tính và dữ liệu người dùng thông qua ví tiền mã hóa, lưu trữ nội dung phi tập trung (IPFS, Arweave) và tích hợp các yếu tố tài chính phi tập trung (DeFi) như tokenomics, NFT.

3. Lộ trình phát triển (Roadmap) & Đối tác: Lộ trình phát triển chung của SocialFi hướng đến việc cải thiện trải nghiệm người dùng, khả năng mở rộng, tích hợp đa chuỗi và phát triển các công cụ cho nhà phát triển. Các đối tác bao gồm các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu trong lĩnh vực Web3 (như Andreessen Horowitz, Paradigm, Sequoia Capital), các dự án blockchain lớn (như Polygon Labs, Optimism, Coinbase) và các dự án Web3 khác trong hệ sinh thái.

4. Số liệu minh chứng: Số liệu minh chứng cho toàn bộ xu hướng SocialFi còn hạn chế do sự phân mảnh. Tuy nhiên, các dự án hàng đầu như Lens Protocol đã thu hút hàng trăm nghìn hồ sơ người dùng và hàng triệu giao dịch on-chain. Farcaster cũng ghi nhận sự tăng trưởng đáng kể về người dùng và hoạt động tương tác. Vốn hóa thị trường của các token liên quan (nếu có) phản ánh sự quan tâm của nhà đầu tư.

5. Đánh giá cộng đồng & chuyên gia: Cộng đồng rất hào hứng với tiềm năng của SocialFi trong việc trao lại quyền sở hữu dữ liệu cho người dùng, tạo ra nền kinh tế sáng tạo công bằng hơn và chống kiểm duyệt. Chuyên gia nhận định SocialFi là bước tiến tự nhiên của internet, giải quyết các vấn đề về quyền riêng tư và kiểm soát của các nền tảng Web2. Tuy nhiên, cũng có nhiều lo ngại về thách thức về khả năng mở rộng, trải nghiệm người dùng, chi phí giao dịch và làm thế nào để thu hút người dùng đại chúng.

6. Tokenomics (nếu có token): Tokenomics trong SocialFi thường bao gồm các loại token quản trị (governance tokens) để chủ sở hữu tham gia vào quá trình ra quyết định, token tiện ích/thưởng (utility/reward tokens) dùng để thưởng cho người tạo nội dung, người dùng tích cực hoặc trả phí giao dịch. NFT đóng vai trò quan trọng trong việc đại diện cho hồ sơ người dùng, bài đăng, quà tặng hoặc các vật phẩm kỹ thuật số khác.

7. Điểm mạnh & Điểm yếu:

Điểm mạnh:

• Quyền sở hữu dữ liệu và danh tính: Người dùng thực sự sở hữu và kiểm soát dữ liệu, hồ sơ và các mối quan hệ xã hội của họ.
• Nền kinh tế sáng tạo công bằng: Giảm thiểu trung gian, cho phép người sáng tạo kiếm tiền trực tiếp và nhận được phần lớn giá trị từ nội dung của họ.
• Chống kiểm duyệt và minh bạch: Khó bị một thực thể trung tâm kiểm duyệt, các quy tắc vận hành minh bạch trên blockchain.
• Khả năng tương tác: Dữ liệu và danh tính xã hội có thể được sử dụng trên nhiều ứng dụng và nền tảng khác nhau.

Điểm yếu:

• Trải nghiệm người dùng (UX): Vẫn còn phức tạp, đòi hỏi kiến thức về Web3 (ví điện tử, phí gas).
• Khả năng mở rộng: Các blockchain hiện tại có thể gặp khó khăn khi xử lý lượng lớn tương tác xã hội.
• Chi phí giao dịch: Phí giao dịch trên chuỗi (gas fees) có thể cản trở các tương tác nhỏ.
• Quản lý nội dung: Thách thức trong việc quản lý nội dung độc hại hoặc spam trong môi trường phi tập trung.
• Rào cản chấp nhận: Khó khăn trong việc thu hút người dùng đại chúng từ các nền tảng Web2 đã quen thuộc.

8. Bảo mật: Bảo mật trong SocialFi phụ thuộc vào bảo mật của blockchain nền tảng và các hợp đồng thông minh. Điều này bao gồm việc kiểm toán hợp đồng thông minh thường xuyên bởi bên thứ ba. Người dùng tự chịu trách nhiệm bảo mật khóa riêng tư của ví cá nhân. Các dự án cũng cần xem xét bảo mật của các giải pháp lưu trữ phi tập trung và các biện pháp chống tấn công Sybil. Quyền riêng tư của người dùng cũng là một thách thức do tính công khai của dữ liệu trên chuỗi.

9. Dự án thuộc xu hướng gì: SocialFi thuộc các xu hướng chính của Web3 như Web3 Social (Mạng xã hội phi tập trung), Creator Economy (Nền kinh tế sáng tạo), User Ownership (Quyền sở hữu của người dùng), Decentralization (Phi tập trung hóa), và các mô hình Earn-to-Earn (kiếm tiền khi tương tác/sáng tạo).

SocialFi Web3 và cơn bùng nổ hành vi người dùng: Mô hình kinh tế mới của mạng xã hội phi tập trung đã và đang định hình lại cách chúng ta tương tác, sáng tạo và kiếm tiền trên không gian kỹ thuật số. Không còn là những người dùng thụ động, chúng ta đang dần trở thành những chủ sở hữu thực sự của dữ liệu, nội dung và danh tính của chính mình. Đây là một cuộc cách mạng thầm lặng nhưng mạnh mẽ, thách thức sự thống trị của các gã khổng lồ mạng xã hội Web2 như Facebook hay X.

Sự trỗi dậy của SocialFi

Nền tảng của SocialFi là gì

SocialFi, viết tắt của Social Finance, là sự kết hợp giữa mạng xã hội và tài chính phi tập trung. Thay vì mô hình kinh doanh dựa trên quảng cáo và khai thác dữ liệu người dùng, SocialFi xây dựng một nền kinh tế do người dùng sở hữu và vận hành. Trong đó, mọi tương tác, từ việc đăng bài, bình luận, chia sẻ cho đến việc xây dựng cộng đồng, đều có thể được mã hóa và tạo ra giá trị kinh tế trực tiếp cho người tham gia.

Khác biệt cốt lõi so với mạng xã hội Web2

Điểm khác biệt căn bản nằm ở quyền sở hữu. Trên các nền tảng Web2, nội dung bạn tạo ra thuộc về công ty. Họ có quyền kiểm duyệt, xóa bỏ và sử dụng nó để thu lợi. Ngược lại, SocialFi trao lại quyền sở hữu cho bạn thông qua công nghệ blockchain. Dữ liệu của bạn được lưu trữ phi tập trung, không một thực thể đơn lẻ nào có thể kiểm soát hay can thiệp. Điều này mở ra một kỷ nguyên mới về tự do ngôn luận và chủ quyền dữ liệu cá nhân.

Mô hình kinh tế đột phá của SocialFi

Social to Earn: Khi tương tác tạo ra giá trị

Trọng tâm của nhiều dự án SocialFi là mô hình Social to Earn. Người dùng có thể kiếm được phần thưởng dưới dạng token của dự án khi thực hiện các hoạt động xã hội có giá trị. Việc tạo ra nội dung chất lượng, thu hút tương tác, hay thậm chí là sàng lọc, quản lý nội dung cho cộng đồng đều là những hành động đóng góp được ghi nhận và tưởng thưởng xứng đáng. Mô hình này biến người dùng từ người tiêu dùng nội dung thành những người tham gia kinh tế tích cực.

Token hóa tầm ảnh hưởng và cộng đồng

SocialFi cho phép các nhà sáng tạo nội dung, những người có ảnh hưởng phát hành token của riêng mình, hay còn gọi là social token. Người hâm mộ có thể mua, nắm giữ những token này để ủng hộ thần tượng, đồng thời nhận được các quyền lợi độc quyền như truy cập vào nội dung đặc biệt, tham gia các nhóm trò chuyện riêng tư hoặc thậm chí là tham gia vào quá trình ra quyết định của cộng đồng. Điều này tạo ra một mối liên kết kinh tế trực tiếp và bền chặt giữa nhà sáng tạo và người hâm mộ.

Quyền quản trị phi tập trung thông qua DAO

Nhiều nền tảng SocialFi được quản trị bởi các Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Bất kỳ ai nắm giữ token quản trị của dự án đều có quyền biểu quyết cho các đề xuất thay đổi, cập nhật tính năng hay phân bổ ngân sách của nền tảng. Điều này đảm bảo rằng sự phát triển của mạng xã hội sẽ luôn đi theo định hướng và lợi ích của chính cộng đồng người dùng, chứ không phải của một nhóm cổ đông nhỏ.

Phân tích cơn bùng nổ hành vi người dùng

Sự thay đổi từ người tiêu dùng sang nhà đầu tư

Hành vi của người dùng trên SocialFi hoàn toàn khác biệt. Họ không chỉ lướt xem nội dung một cách vô thức. Thay vào đó, mỗi lượt thích, mỗi bình luận hay mỗi kết nối mới đều được cân nhắc như một khoản đầu tư tiềm năng. Người dùng tích cực tìm kiếm các dự án tiềm năng, các nhà sáng tạo nội dung có giá trị để tương tác và đầu tư sớm, với kỳ vọng nhận được lợi nhuận trong tương lai. Điều này tạo ra một lớp hành vi mới, kết hợp giữa tương tác xã hội và tư duy đầu tư.

Sức hấp dẫn từ quyền sở hữu và tài chính hóa

Sức hút chính của SocialFi đến từ việc nó mang lại cảm giác sở hữu thực sự và cơ hội tài chính hóa các mối quan hệ xã hội. Người dùng cảm thấy công sức của mình được ghi nhận bằng giá trị kinh tế, thay vì bị các nền tảng lớn khai thác miễn phí. Sự minh bạch của blockchain cũng giúp họ tin tưởng rằng luật chơi công bằng cho tất cả mọi người.

Để thực sự nắm bắt được những chuyển động phức tạp này, việc phân tích dữ liệu on-chain và hành vi người dùng trở nên cực kỳ quan trọng. Các nhà đầu tư, nhà phát triển dự án và cả những người dùng tiên phong cần những công cụ mạnh mẽ để hiểu rõ dòng tiền đang chảy về đâu, những xu hướng nào đang hình thành và cộng đồng nào đang phát triển mạnh mẽ nhất. Web3Lead chính là một nền tảng được xây dựng để giải quyết bài toán này, cung cấp những insight sâu sắc về thị trường, phân tích dữ liệu on-chain chi tiết, theo dõi hành vi của các ví cá voi và dự báo xu hướng tăng trưởng của các dự án SocialFi. Việc hiểu rõ dữ liệu là chìa khóa để đưa ra quyết định chính xác trong một thị trường đầy biến động và tiềm năng như Web3.

Truy cập tại:
https://app.web3lead.com

Các dự án tiêu biểu định hình không gian SocialFi

Friend.tech và mô hình chìa khóa xã hội

Friend.tech là một hiện tượng bùng nổ gần đây, giới thiệu mô hình “chìa khóa” (keys). Người dùng có thể mua bán chìa khóa của nhau để có quyền truy cập vào các phòng trò chuyện riêng tư. Giá của chìa khóa biến động dựa trên cung cầu, tạo ra một thị trường đầu cơ sôi động xung quanh tầm ảnh hưởng cá nhân. Mặc dù gây nhiều tranh cãi, Friend.tech đã chứng minh được sức hấp dẫn của việc tài chính hóa các kết nối xã hội.

Lens Protocol và Farcaster: Xây dựng nền móng

Khác với Friend.tech là một ứng dụng riêng lẻ, Lens Protocol và Farcaster là những giao thức nền tảng, cho phép các nhà phát triển xây dựng nhiều ứng dụng SocialFi khác nhau trên đó. Chúng tập trung vào việc tạo ra một “biểu đồ xã hội” phi tập trung, nơi hồ sơ, bạn bè và nội dung của bạn có thể được di chuyển tự do giữa các ứng dụng mà không bị khóa chân vào một nền tảng duy nhất. Đây là cách tiếp cận bền vững hơn cho tương lai của mạng xã hội Web3.

Thách thức và tầm nhìn cho tương lai

Bài toán về sự bền vững của mô hình kinh tế

Thách thức lớn nhất của SocialFi là làm sao để các mô hình “to-earn” trở nên bền vững. Nếu một dự án chỉ dựa vào việc thu hút người dùng mới để trả thưởng cho người dùng cũ, nó sẽ không khác gì một mô hình lừa đảo. Các dự án thành công trong tương lai phải tạo ra giá trị thực sự, chẳng hạn như cung cấp các công cụ giao tiếp vượt trội, xây dựng cộng đồng chất lượng cao, hoặc tạo ra các hoạt động kinh tế có ý nghĩa bên trong nền tảng.

Rào cản về trải nghiệm người dùng và khả năng mở rộng

Hiện tại, việc tham gia vào SocialFi vẫn còn khá phức tạp với người dùng phổ thông, đòi hỏi kiến thức về ví điện tử, phí gas và các khái niệm blockchain khác. Để đạt được sự chấp nhận rộng rãi, các ứng dụng SocialFi cần phải cải thiện đáng kể trải nghiệm người dùng, làm cho nó trở nên liền mạch và trực quan như các ứng dụng Web2. Vấn đề về khả năng mở rộng của blockchain cũng cần được giải quyết để đáp ứng hàng tỷ người dùng tiềm năng.

Tầm nhìn về một mạng xã hội thực sự tự do và công bằng không còn là một ý tưởng xa vời. SocialFi đang đặt những viên gạch đầu tiên cho một tương lai nơi mỗi cá nhân đều là một chủ thể có chủ quyền trên không gian mạng, nơi giá trị được tạo ra sẽ được chia sẻ một cách minh bạch và công bằng cho những người đã đóng góp xây dựng nên nó. Con đường phía trước còn nhiều chông gai, nhưng sự thay đổi trong hành vi và nhận thức của người dùng đã bắt đầu, và rất khó để có thể đảo ngược lại xu thế này.